Jak alkoholizm rodziców wpływa na dziecko?

Choroba alkoholowa jednego lub obojga rodziców jest problemem całej rodziny. Uzależnienie od alkoholu nie ma zatem destrukcyjnego wpływu jedynie na osobę pijącą, ale też dotyczy jej bliskich. Szczególnie mocno w zderzeniu z chorobą alkoholową cierpią dzieci.

Alkoholizm – destrukcyjny wpływ na relacje rodzinne

Kiedy rodzic pije, jego zachowanie ma niszczący wpływ na relacje pomiędzy nim a dzieckiem, którego cały świat zaczyna kręcić się wokół problemów opiekuna. Zdarza się, że początkowo alkoholizm stanowi sekret. Jeśli rodzic nie zdaje sobie sprawy ze swojego uzależnienia, dziecko również może mieć problem z jego zidentyfikowaniem. W kolejnej fazie uzależnienia rodzica dziecko zaczyna ukrywać problem przed światem. Kryje rodzica, tłumaczy go, neguje fakt uzależnienia od alkoholu. Takie wyparcie problemu daje dziecku mylną namiastkę poczucia bezpieczeństwa. Zaczyna ono wmawiać sobie, że jeśli o problemie się nie mówi, jeśli nie wie o nim świat, to problem nie istnieje.

Co czuje dziecko z rodziny alkoholowej?

Dzieci alkoholików żyją w ciągłym stresie. Nigdy nie wiedzą, co je spotka w domu. W jakiej formie będzie opiekun. Czy nie będzie stosował wobec nich kar fizycznych lub co gorsza, czy pod wpływem alkoholu nie będzie próbował ich molestować.

Bardzo często dzieci te cierpią, ponieważ drugi rodzic jest poniżany i bity przez alkoholika. W dzieciach budzi się poczucie winy, iż nie potrafią zapobiec tej sytuacji. Dzieci alkoholików wstydzą się swoich rodziców przed innymi. Dlatego też często pogorszeniu lub zerwaniu ulegają więzi z rówieśnikami. Takie dzieci nie chcą zapraszać kolegów do domu, w którym wódka leje się strumieniami, przez co z czase są odrzucane przez społeczeństwo. Bardzo częstym uczuciem towarzyszącym dziecku alkoholika jest poczucie winy. Małoletni czuje się odpowiedzialny za sytuację w domu, za to że nie potrafi jej zapobiec. Brak wsparcia ze strony rodzica, pozostawienie dziecka samemu sobie prowadzi do jego agresji, zaburzeń w funkcjonowaniu, czasem nawet do samookaleczenia. Bardzo często pojawiają się u takich dzieci myśli samobójcze.

Wpływ alkoholizmu rodziców na psychikę dziecka

Dorastanie w domu, gdzie nadużywanie alkoholu jest codziennością, niemal zawsze pozostawia ślad na psychice dziecka. Wśród najczęstszych zachowań, które mogą się rozwijać u dziecka wychowującego się w takiej rodzinie, można wymienić:

• naturalna predyspozycja do nałogów;
• skłonność do agresywnych zachowań;
• obniżona samoocena i brak pewności siebie;
• nieufność wobec innych ludzi;
• trudności w nawiązywaniu relacji z innymi;
• niezdolność do okazywania prawdziwych uczuć oraz strach przed ich ujawnieniem;
• nadmierna potrzeba akceptacji ze strony otoczenia.

Przyjmowane role w rodzinie alkoholowej

W każdej rodzinie dzieci przyjmują określone role, a w rodzinach z problemem alkoholowym badacze wyróżnili cztery główne role:

• Bohater: Zazwyczaj przypisywana najstarszemu dziecku. Takie dziecko darzy pijącego rodzica zarówno miłością, jak i nienawiścią. Dla dobra rodziny jest gotowe do wielu poświęceń i wyrzeczeń.
• Kozioł ofiarny: Dziecko pełniące tę rolę zaczyna się buntować, wyraża swoje uczucia i często doświadcza złości. Ten bunt często prowadzi do niepokornych zachowań, a dziecko zazwyczaj wcześnie opuszcza rodzinny dom.
• Maskotka lub Błazen: Tę rolę zazwyczaj przyjmuje najmłodsze dziecko. Jego zadaniem jest łagodzenie napięć w rodzinie i skupianie na sobie uwagi. Często stara się ukryć prawdziwe emocje pod maską radości.
• Niewidzialne dziecko: Jest to dziecko smutne, wycofane, często żyjące w świecie fantazji. Ma trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami i nie potrafi wyrażać swoich uczuć.

Te schematy zachowań mogą się utrwalić i w dorosłym życiu prowadzić do różnorodnych problemów w relacjach z innymi ludźmi.

Jak pomóc dziecku, którego rodzic pije?

Dzieci osób uzależnionych od alkoholu mają problemy w społeczeństwie, nie potrafią nawiązywać relacji z rówieśnikami, często są zbyt dojrzałe jak na swój wiek. Wynika to z faktu, iż muszą przyjmować na siebie role i zadania osób dorosłych. Bardzo często zdarza się, że cierpią na zaburzenia psychosomatyczne. Stres i napięcie, w jakim żyją, nie tylko utrudnia im normalne funkcjonowanie i naukę, ale może nawet prowadzić do zaburzeń zdrowotnych. Bóle głowy, brzucha, rozdrażnienie, bezsenność, zaburzenia żywienia (w tym anoreksja i bulimia), to tylko niektóre z symptomów mogących świadczyć o tym, że dziecko ma problem. Jak zatem pomóc takiemu dziecku? Przede wszystkim pomoc musi być udzielona kompleksowo całej rodzinie. Zazwyczaj w podobnych sytuacjach jeden z rodziców decyduje się poprosić o pomoc psychologa lub psychoterapeutę. Leczenie alkoholizmu jest procesem długotrwałym i wymaga zgody i chęci na podjęcie walki o abstynencję samego chorego. Jeśli alkoholik nie chce podjąć się leczenia, może się zdarzyć, że w imię dobra dziecka i rodziny jest kierowany na przymusową terapię, przeprowadzaną w specjalistycznych ośrodkach.

Leczenie alkoholizmu w profesjonalnym ośrodku

Ośrodek dla alkoholików jest często jedynym wyjściem dla rodziny dotkniętej alkoholizmem. To w nim chory uczy się radzić sobie z nałogiem, problemami, przechodzi detoks od alkoholu. W ośrodkach leczenia uzależnień chorzy otrzymują również wsparcie nie tylko ze strony specjalistów, ale też osób tak samo uzależnionych jak oni sami. Te wspólne doświadczenia pozwalają zrozumieć, że chory nie jest jedyną osobą, borykającą się z podobnym problemem. Że są również inne osoby dotknięte takimi samymi doświadczeniami, które gotowe są nieść pomoc i udzielić wsparcia. Po zakończeniu terapii w ośrodku dla alkoholików chorzy kierowani są do specjalistycznych grup terapeutycznych. Wsparcie mogą otrzymać między innymi w jednej z najbardziej znanych grup tego typu – Stowarzyszeniu Anonimowych Alkoholików. Podejmując się walki o abstynencję, przechodzą program 12 kroków, ucząc się na nowo funkcjonować w społeczeństwie.