Cyklotymia – zmienność nastroju

Każdy z nas doświadcza czasem wahań nastroju. Gdy jednak naprzemienne fazy euforii i przygnębienia utrudniają codzienne życie, może to oznaczać cyklotymię. To zaburzenie emocjonalne, choć łagodniejsze niż choroba afektywna dwubiegunowa, może poważnie wpływać na życie osobiste, społeczne i zawodowe.

Czym jest cyklotymia?

Cyklotymia to przewlekłe zaburzenie nastroju charakteryzujące się regularnymi wahaniami emocjonalnymi – od stanów łagodnej depresji (subdepresji) do faz umiarkowanie podwyższonego nastroju (hipomanii). By można było postawić tę diagnozę, objawy muszą trwać przynajmniej dwa lata, z przerwami na okresy względnie stabilnego samopoczucia.

Cyklotymia jest łagodniejszą formą choroby afektywnej dwubiegunowej, ale wymaga stałej obserwacji i leczenia, ponieważ może się w nią rozwinąć.

Kto jest najbardziej narażony na cyklotymię?

Cyklotymia może pojawić się u każdego, choć najczęściej diagnozuje się ją u młodych dorosłych – w okresie dorastania lub wczesnej dorosłości. Zaburzenie dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, ale osoby mające w rodzinie przypadki choroby afektywnej dwubiegunowej są szczególnie narażone na rozwój tego zaburzenia.

Cyklotymia u dzieci i młodzieży

U dzieci i nastolatków cyklotymia może być trudniejsza do rozpoznania ze względu na naturalne zmiany nastrojów występujące w tych grupach wiekowych. Objawy u młodszych osób często obejmują intensywne drażliwość, trudności w koncentracji, zaburzenia snu oraz problemy w relacjach rówieśniczych. Bardzo ważne jest, by rodzice oraz opiekunowie obserwowali długotrwałość i intensywność tych symptomów i konsultowali się ze specjalistą w przypadku jakichkolwiek wątpliwości.

Objawy cyklotymii – dwie twarze jednego zaburzenia

Cyklotymia objawia się naprzemiennymi fazami:

• Faza subdepresyjna, charakteryzująca się:
  • przewlekłym smutkiem,
  • poczuciem beznadziei,
  • apatią,
  • ciągłym zmęczeniem,
  • obniżoną koncentracją,
  • problemami ze snem,
  • obniżonym libido,
  • wycofaniem społecznym,
  • negatywnymi myślami, w tym samobójczymi.
• Faza hipomaniakalna, obejmująca:
  • poczucie euforii i entuzjazmu,
  • wzrost pewności siebie,
  • zwiększoną aktywność i energię,
  • szybkie mówienie i gonitwę myśli,
  • impulsywność, podejmowanie ryzykownych działań,
  • wzmożoną drażliwość, a czasem agresję,
  • skłonność do nadużywania alkoholu i substancji psychoaktywnych,
  • rozrzutność finansową.

Przyczyny cyklotymii – dlaczego nastroje się zmieniają?

Chociaż dokładne przyczyny cyklotymii nie są do końca poznane, eksperci wskazują na kilka czynników:

• Genetyczne: występowanie zaburzeń afektywnych w rodzinie zwiększa ryzyko.
• Biochemiczne: zaburzenia poziomu neuroprzekaźników, szczególnie serotoniny (regulującej nastrój) oraz kortyzolu (hormonu stresu).
• Środowiskowe i psychospołeczne: stresujące sytuacje życiowe, traumy z przeszłości oraz specyficzne metody wychowawcze mogą przyczynić się do rozwoju zaburzenia.

Diagnostyka cyklotymii – dlaczego trudno ją rozpoznać?

Objawy cyklotymii często są błędnie przypisywane naturalnym reakcjom na stresujące sytuacje. Dlatego dokładna diagnoza wymaga szczegółowego wywiadu psychiatrycznego i obserwacji pacjenta przez dłuższy czas. Specjalista musi także wykluczyć inne choroby psychiczne, takie jak depresja, choroba afektywna dwubiegunowa czy zaburzenia lękowe.

Metody leczenia cyklotymii

Cyklotymia jest leczona przede wszystkim farmakologicznie i psychoterapeutycznie:

• Farmakoterapia: stosowane są stabilizatory nastroju, które pomagają kontrolować intensywność i częstotliwość wahań emocjonalnych.
• Psychoterapia poznawczo-behawioralna: skupia się na zmianie negatywnych schematów myślowych i rozwijaniu konstruktywnych strategii radzenia sobie z emocjami.
• Terapia grupowa: daje poczucie wspólnoty, umożliwia dzielenie się doświadczeniami i uczy nowych metod zarządzania emocjami.

Leczenie cyklotymii jest długotrwałe, a kontynuowanie terapii także w okresach dobrego samopoczucia jest niezbędne do uniknięcia nawrotów i rozwoju poważniejszych zaburzeń.

Życie z cyklotymią – jak skutecznie radzić sobie na co dzień?

Oprócz profesjonalnej pomocy, ważne są też strategie samopomocowe:

• Regularny tryb życia (stałe pory snu, zdrowe nawyki żywieniowe).
• Aktywność fizyczna, która pomaga stabilizować nastrój.
• Nauka technik relaksacyjnych (medytacja, mindfulness, joga).
• Wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół, edukacja bliskich o chorobie.

Czy cyklotymię można całkowicie wyleczyć?

Cyklotymia jest zaburzeniem przewlekłym i choć pełne wyleczenie jest trudne, możliwa jest skuteczna kontrola objawów oraz osiągnięcie długotrwałej poprawy jakości życia. Regularne wizyty u specjalisty oraz konsekwencja w stosowaniu zaleceń terapeutycznych pozwalają utrzymać stabilność emocjonalną. Jeżeli podejrzewasz u siebie lub u kogoś bliskiego cyklotymię, nie warto zwlekać z konsultacją. Wczesna diagnoza oraz właściwie dobrana terapia pozwolą uniknąć poważniejszych konsekwencji i skutecznie poprawić komfort życia.