Kto leczy uzależnienia?

Uzależnienie to choroba, która dotyka nie tylko osoby nią dotkniętej, ale także całe jej otoczenie. Choć mówi się o nim głównie w kontekście samego nałogu, równie istotne jest pytanie: kto właściwie pomaga w wychodzeniu z uzależnienia i na czym polega ta pomoc?
Leczenie uzależnień to proces złożony, wymagający współpracy wielu specjalistów – lekarzy, terapeutów, psychologów i osób wspierających. Każdy z nich pełni inną rolę, ale wspólnym celem jest przywrócenie pacjentowi równowagi, zdolności do życia bez substancji i odbudowania relacji z samym sobą oraz z innymi.

To nie jest praca jednej osoby, ale proces, w którym człowiek stopniowo odzyskuje kontrolę nad swoim życiem dzięki profesjonalnemu wsparciu, zrozumieniu i odpowiedniemu podejściu terapeutycznemu.

Kto uczestniczy w leczeniu uzależnień?

Skuteczne leczenie uzależnienia wymaga współpracy całego zespołu specjalistów. Każdy z nich patrzy na problem z innej perspektywy i odpowiada za inny etap zdrowienia. Dopiero połączenie tych działań daje szansę na trwały efekt.

Najczęściej w proces leczenia zaangażowani są:

• Lekarz psychiatra – diagnozuje stan psychiczny pacjenta, prowadzi farmakoterapię, pomaga w złagodzeniu objawów zespołu abstynencyjnego i nadzoruje detoksykację organizmu.
• Psychoterapeuta uzależnień – to osoba, która prowadzi terapię indywidualną i grupową. Pomaga pacjentowi zrozumieć mechanizmy nałogu, rozpoznać emocje i uczy, jak radzić sobie z nimi bez sięgania po substancję.
• Psycholog kliniczny – wspiera proces diagnozy, identyfikuje zaburzenia współwystępujące (np. depresję, zaburzenia lękowe), a także pomaga w budowaniu samoświadomości i poczucia wartości.
• Terapeuta środowiskowy lub instruktor terapii uzależnień – towarzyszy pacjentowi w codziennym funkcjonowaniu w ośrodku, pomaga utrwalać nowe nawyki i wspiera w powrocie do życia społecznego.
• Lekarz internista i pielęgniarki – dbają o stan fizyczny pacjenta, kontrolują skutki długotrwałego używania substancji i wspierają proces regeneracji organizmu.
• Rodzina i bliscy – często to właśnie ich wsparcie decyduje o tym, czy pacjent utrzyma motywację do leczenia. Współuczestniczą w terapii poprzez spotkania edukacyjne i sesje rodzinne.

Wspólna praca tych osób pozwala spojrzeć na uzależnienie nie tylko jako na chorobę, ale też jako na sposób funkcjonowania, który można zmienić – krok po kroku, z pomocą właściwych ludzi.

Jak wygląda leczenie uzależnienia?

Leczenie uzależnienia to kilkuetapowy proces, który przebiega inaczej w zależności od rodzaju nałogu, stanu zdrowia i motywacji osoby uzależnionej. W Polsce terapia jest dobrowolna, choć w wyjątkowych przypadkach (np. przy alkoholizmie zagrażającym rodzinie lub bezpieczeństwu) może być zalecona przez sąd.

Najczęściej wygląda to tak:

1. Detoksykacja (detoks) – pierwszy etap, odbywający się w szpitalu lub specjalistycznym oddziale. Celem jest oczyszczenie organizmu z substancji i złagodzenie objawów odstawienia pod kontrolą lekarza.
2. Terapia stacjonarna – po zakończeniu detoksu pacjent trafia do ośrodka leczenia uzależnień, gdzie bierze udział w terapii indywidualnej i grupowej. Uczy się rozpoznawać mechanizmy nałogu, pracuje nad emocjami i odbudowuje poczucie sprawczości.
3. Przygotowanie do życia poza ośrodkiem – w końcowej fazie terapii pacjent z pomocą zespołu opracowuje plan dalszego leczenia i strategie radzenia sobie z nawrotami.
4. Terapia podtrzymująca i wsparcie po leczeniu – po opuszczeniu ośrodka kontynuuje się pracę nad sobą. Pomagają w tym regularne spotkania z terapeutą, grupy wsparcia (np. AA, NA) oraz udział w programach dla osób trzeźwiejących.

Terapia nie kończy się w dniu wyjścia z ośrodka – to dopiero początek życia w trzeźwości. Wsparcie specjalistów i utrzymanie kontaktu z grupą terapeutyczną pomagają utrwalić zmianę i zapobiec nawrotom.

Co dzieje się podczas terapii i po jej zakończeniu?

Pobyt w ośrodku to nie tylko czas odstawienia substancji, ale przede wszystkim moment odbudowy. Pacjenci uczą się rozpoznawać emocje, które wcześniej tłumili alkoholem czy narkotykami, uczą się mówić o nich i reagować inaczej niż dotychczas. To okres konfrontacji, ale też pierwszych realnych zmian — pojawia się świadomość, że trzeźwość to nie brak przyjemności, lecz nowy sposób przeżywania codzienności.

Po zakończeniu terapii życie nie wraca automatycznie do „normalności”. Powrót do pracy, rodziny czy znajomych często wiąże się z napięciem i obawą, że dawne schematy powrócą. Dlatego tak istotne jest utrzymanie kontaktu z terapeutą lub grupą wsparcia. Regularne spotkania pozwalają na bieżąco reagować na trudności i nie dopuścić do nawrotu.

Leczenie uzależnienia nie polega na walce z alkoholem czy narkotykami, ale na nauczeniu się życia bez nich, w relacji z ludźmi, z emocjami i samym sobą.