Mitomania. Jak wyleczyć skłonność do ciągłego kłamania?

Każdy z nas od czasu do czasu kłamie – czasem dla własnej korzyści, a czasem po to, by nie zranić innych. Jednak kiedy zmyślanie historii i naginanie faktów staje się codziennością, a kłamstwa przybierają patologiczny charakter, mówimy już o mitomanii. Czym dokładnie jest to zaburzenie, jak je rozpoznać i jakie kroki podjąć, by skutecznie pomóc osobie cierpiącej na patologiczne kłamanie?

Mitomania – czym jest patologiczne kłamstwo?

Mitomania, zwana również patologicznym kłamstwem lub zespołem Delbrücka, to zaburzenie psychiczne polegające na niekontrolowanym i często nieświadomym wymyślaniu historii o własnym życiu lub doświadczeniach. W odróżnieniu od zwykłego kłamstwa, które zwykle służy osiągnięciu korzyści materialnych lub uniknięciu kary, mitoman tworzy opowieści bez jasnego celu. Bardzo często sam zaczyna wierzyć w zmyślone historie, co sprawia, że trudno mu odróżnić prawdę od fikcji.

Skąd się bierze mitomania – najczęstsze przyczyny

Dokładne przyczyny mitomanii nie są jednoznacznie poznane, ale istnieją trzy główne grupy czynników wpływających na rozwój zaburzenia:

• Czynniki biologiczne: zaburzenia neurologiczne, szczególnie związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem płatów czołowych mózgu, które odpowiadają za kontrolę impulsów.

• Czynniki psychologiczne: mitomania często współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe czy osobowość narcystyczna.

• Czynniki środowiskowe: traumatyczne wydarzenia (np. przemoc, molestowanie, zaniedbanie emocjonalne) mogą prowadzić do rozwoju mitomanii jako mechanizmu obronnego. Osoby o niskim poczuciu własnej wartości mogą uciekać w świat fantazji, by lepiej radzić sobie z codziennością.

Objawy mitomanii – jak rozpoznać patologicznego kłamcę?

Charakterystyczną cechą mitomanii jest tworzenie złożonych, barwnych i często niewiarygodnych historii, w które mitoman sam wierzy. Typowe objawy to:

• Kłamanie bez wyraźnego celu i korzyści.
• Brak wyrzutów sumienia i lęku przed demaskacją.
• Tworzenie opowieści, które przedstawiają mitomana jako ofiarę lub bohatera.
• Łatwość w manipulowaniu otoczeniem i szybkie zdobywanie sympatii innych.
• Problemy w utrzymywaniu stałych relacji i pracy, gdy kłamstwa wychodzą na jaw.

Konsekwencje mitomanii dla życia osobistego i społecznego

Patologiczne kłamanie prowadzi do poważnych konsekwencji, zarówno dla samego mitomana, jak i jego otoczenia. Związki osobiste często stają się toksyczne, dochodzi do utraty zaufania, izolacji społecznej, a nawet do całkowitego zerwania kontaktów z rodziną i przyjaciółmi. W życiu zawodowym osoba cierpiąca na mitomanię ma trudności z utrzymaniem zatrudnienia, gdyż pracodawcy szybko zauważają brak wiarygodności.

Diagnoza – jak wygląda proces diagnostyczny?

Diagnozowanie mitomanii jest trudne, ponieważ pacjent zazwyczaj nie jest świadomy swojego problemu lub go ukrywa. Proces diagnostyczny obejmuje wywiad kliniczny prowadzony przez psychologa lub psychiatrę oraz analizę historii życiowej pacjenta. Specjalista bada również, czy zaburzenie współwystępuje z innymi problemami psychicznymi, co może pomóc w ustaleniu skutecznej strategii terapeutycznej.

Leczenie mitomanii – psychoterapia i inne metody

Najskuteczniejszą metodą leczenia mitomanii jest psychoterapia. Najczęściej stosowane podejścia to terapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna lub integratywna, których celem jest zwiększenie samoświadomości pacjenta oraz nauczenie go rozpoznawania i kontrolowania impulsywnych zachowań. Terapia grupowa może być również pomocna, ponieważ pozwala na interakcję z innymi osobami, które zmagają się z podobnymi problemami.

Wsparcie bliskich odgrywa kluczową rolę w powodzeniu terapii. Ważne jest, by rodzina nauczyła się odpowiednio reagować na kłamstwa – z jednej strony zachowując stanowczość, a z drugiej okazując empatię i zrozumienie.

Jak pomóc osobie z mitomanią?

Jeśli ktoś z Twoich bliskich wykazuje objawy mitomanii, ważne jest, aby nie ignorować problemu. Rozmowy powinny być spokojne i pełne empatii, unikać należy bezpośrednich oskarżeń, które mogą spowodować zamknięcie się chorego na pomoc. Zachęć bliską osobę do konsultacji ze specjalistą – psychologiem lub psychiatrą, który pomoże jej zrozumieć istotę problemu i wskaże możliwe formy pomocy. Choć mitomania może wydawać się trudna do pokonania, przy odpowiednim wsparciu terapeutycznym można z powodzeniem nauczyć się kontrolować skłonność do patologicznego kłamania. Im wcześniej pacjent podejmie leczenie, tym szybciej odzyska zaufanie bliskich i odbuduje swoje relacje społeczne.