Jak rozpoznać uzależnienie od hazardu?

Zaczyna się od towarzyskiego grania, a pewnego dnia staje nałogiem. Osoba uzależniona od hazardu zmienia swoje zachowanie nie tylko w kasynie, ale także na co dzień – w domu, w pracy. Powoli wyłącza się z życia społecznego, działa wbrew różnym moralnym zasadom i niszczy rodzinne więzi. Staje się mistrzem mistyfikacji w zakresie zatajania swojej słabości oraz w tłumaczeniu hazardu jako nieszkodliwej rozrywki. Hazard może więc przybierać różne formy: od rekreacyjnej (jako forma spędzania wolnego czasu), ryzykownej (gracz radzi sobie jeszcze z negatywnymi skutkami grania), problemowej (odczuwalne są już pierwsze poważniejsze konsekwencje uzależnienia) po patologiczną (uzależnienie wraz ze wszystkimi konsekwencjami).

Przewlekła skłonność do hazardu

Hazard, podobnie jak i inne nałogi behawioralne, to zaburzenie, nad którym w pewnym momencie osoba uzależniona przestaje mieć kontrolę, pomimo społecznych, fizycznych i psychicznych konsekwencji. Dla hazardzisty pieniądze mają szczególne znaczenie, podobnie jak rywalizacja i pragnienie bycia podziwianym przez innych. Wyróżnia go także permanentny brak wypoczynku. Tendencje do tego, aby popaść w jego sidła mają osoby, które wykazują głębokie zaburzenia samooceny (tzw. zaburzenia narcystyczne), mają problemy z relacjami z innymi i odczuwają nieregularne stany pobudzenia. Hazardziści iluzorycznie postrzegają też kontrolę nad tym, ile grają, ile obstawiają itd.

Nałóg rozwija się fazami

Po czym można poznać uzależnienie od hazardu? Rozwój tego nałogu przebiega stopniowo i można wyróżnić kilka faz:

• faza zainteresowania – obserwowalna głównie u dzieci i młodzieży, która może trwać 10 lat i więcej;
• faza zwycięstw – ten etap to jeszcze granie okazjonalne i fantazjowanie na temat dużych wygranych. Jednak duże wygrane wywołują coraz silniejsze pobudzenie, a to się przekłada na coraz częstsze obstawianie coraz wyższych stawek. Hazardzista zaczyna wierzyć w to, że będzie już zawsze wygrywał, a kolejna wygrana „motywuje” go do powtórzenia sukcesu. Ta faza trwa z reguły 3-5 lat;
• faza strat – wysokie nakłady finansowe to też wysokie straty, dlatego osoba uzależniona zaczyna brać duże pożyczki, próbuje się odgrywać, a kiedy wygra jakieś pieniądze, idą one na spłatę długów. Hazardzista zaczyna kłamać i oszukiwać najbliższych na temat swojego nałogu, ukrywać go – gra kosztem domu i pracy. Unika również wierzycieli i niezmiennie wierzy w to, że wkrótce wygra wielkie pieniądze;
• faza desperacji – na tym etapie hazardzista izoluje się już od najbliższych i znajomych, traci też pracę. Narastające długi wywołują panikę i nierzadko pod presją wierzycieli popełnia różne przestępstwa. Osoba uzależniona od hazardu jest wyczerpana psychicznie, męczą ją wyrzuty sumienia, poczucie winy, dopada bezradność i depresja;  
• faza utraty nadziei – w tej fazie hazardzista z reguły traci już rodzinę (dochodzi do rozwodu), nie obce są mu myśli i/lub działania samobójcze i poczucie beznadziejności, możliwe również, że popadnie w kolejny nałóg (alkoholowy lub lekomanię) lub poważne problemy z prawem, które skutkować może nawet trafieniem za kratki;
• faza zdrowienia – możliwa pod warunkiem, że skorzysta z profesjonalnej terapii.

Jeśli więc u siebie lub osoby bliskiej zauważy się niepokojące objawy, trzeba podjąć zdecydowane kroki. Należy zastanowić się nad następującymi kwestiami: jeśli osobie uzależnionej zdarzyło się grać, aż nie przegrała wszystkich swoich pieniędzy, zaczęła brać pożyczki (z banku czy od znajomych) na grę lub grać dalej, by oddać zaciągnięte długi; jeśli zaczęła ukrywać przed rodziną i znajomymi swoje niezdrowe hobby, a hazard zaczął być jej jedynym zainteresowaniem, do tego stopnia, że rezygnuje z pracy lub spotkań towarzyskich – warto wtedy udać się do specjalisty, aby zdiagnozować, czy ma miejsce uzależnienie od hazardu.

Odczuwalne skutki hazardu

Skutki patologicznego hazardu odczuwane są na różnych poziomach: psychicznym, fizycznym, społecznym. Pojawić się mogą np.:

• wrzody żołądka,
• zawały serca,
• bóle głowy,
• utrata pracy,
• zerwanie więzi rodzinnych – rozwód,
• kłopoty finansowe – długi, zatargi z wierzycielami, kradzieże i inne przestępstwa,
• utrata znajomych,
• myśli i próby samobójcze.

W zależności od stopnia uzależnienia, hazardzista poddawany jest otwartej lub zamkniętej terapii odwykowej. Decyduje o tym diagnoza przeprowadzona przez terapeutę na podstawie specjalnie przygotowanych testów i kwestionariuszy. Jako leczenie stosuję psychoterapię.