Typy i rodzaje alkoholizmu

Alkoholizm to przewlekła i złożona choroba, która przybiera różnorodne formy w zależności od cech osobowościowych, wzorców picia i skutków zdrowotnych. Aby lepiej zrozumieć tę chorobę i skuteczniej ją leczyć, specjaliści opracowali różne systemy klasyfikacji. Każda z nich rzuca światło na inne aspekty uzależnienia – od przyczyn i motywacji po sposób, w jaki wpływa na życie jednostki i jej otoczenia. Przyjrzymy się najważniejszym typologiom alkoholizmu, w tym klasyfikacji Jellinka, która wyróżnia pięć podstawowych typów uzależnienia, oraz klasyfikacji Babora i Hausera, dzielącej alkoholizm na dwa główne typy. Omówimy również podziały oparte na wzorcach picia, poziomie funkcjonowania oraz kryteriach stosowanych przez WHO.

Typy alkoholizmu według klasyfikacji Jellinka

M. Jellinek, jeden z pionierów badań nad uzależnieniem od alkoholu, opracował klasyfikację, która pozwala lepiej zrozumieć różne formy alkoholizmu. Jego typologia wyróżnia pięć podstawowych rodzajów alkoholizmu, różniących się motywacją do picia, objawami oraz skutkami dla zdrowia i życia społecznego. Klasyfikacja ta jest wciąż stosowana w praktyce terapeutycznej i pomaga w dostosowaniu metod leczenia alkoholizmu do potrzeb pacjenta.

• Alfa – Alkoholizm psychologiczny –  Alkohol jest używany jako środek radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi, takimi jak stres, lęk czy depresja. Osoby z tym typem alkoholizmu nie są fizycznie uzależnione od alkoholu, ale mają trudności z ograniczaniem jego spożycia w sytuacjach stresowych. Typ Alfa często prowadzi do rozwoju innych form uzależnienia, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowany.
• Beta – Alkoholizm fizyczny – Osoby z typem Beta spożywają alkohol w sposób społecznie akceptowalny, często w większych ilościach podczas towarzyskich spotkań. Występują u nich poważne skutki zdrowotne, takie jak choroby wątroby, serca czy przewodu pokarmowego, ale brak jest uzależnienia psychicznego lub przymusu picia. Alkoholizm Beta występuje często w kulturach, gdzie alkohol jest powszechnie akceptowany.
• Gamma – Alkoholizm klasyczny – Typ Gamma to najbardziej znana i klasyczna forma uzależnienia od alkoholu. Charakteryzuje się utratą kontroli nad ilością spożywanego alkoholu oraz występowaniem zarówno uzależnienia psychicznego, jak i fizycznego. Osoby z tym typem często doświadczają objawów zespołu abstynencyjnego w przypadku odstawienia alkoholu. Jest to najczęstszy typ alkoholizmu wymagający intensywnego leczenia i terapii.
• Delta – Alkoholizm przewlekły – W tym przypadku osoby spożywają alkohol regularnie w niewielkich ilościach, ale nie są w stanie całkowicie go odstawić. Brak alkoholu prowadzi do objawów abstynencyjnych, co czyni ten typ uzależnienia szczególnie trudnym do wykrycia. Typ Delta jest często nazywany „uzależnieniem od picia kontrolowanego”, ponieważ osoby z tym typem mogą funkcjonować społecznie, ale ich organizm stale wymaga obecności alkoholu.
• Typ Epsilon – Alkoholizm epizodyczny – Ten typ uzależnienia charakteryzuje się okresowymi ciągami alkoholowymi, które mogą trwać dni lub tygodnie, przeplatanymi długimi okresami abstynencji. Osoby z typem Epsilon nie piją codziennie, ale w trakcie epizodów tracą całkowitą kontrolę nad ilością spożywanego alkoholu. Taki wzorzec picia często wiąże się z impulsywnością i problemami emocjonalnymi.

Typy alkoholizmu według Babora i Hausera

Klasyfikace Babora i Hausera jest bardziej współczesnym podejściem do rozumienia alkoholizmu. Dzieli uzależnienie od alkoholu na dwa główne typy: Typ A i Typ B, opierając się na różnicach w cechach demograficznych, klinicznych oraz psychologicznych osób uzależnionych.

Typ A – Łagodniejsza forma uzależnienia

Typ A charakteryzuje się mniej intensywnym przebiegiem i łagodniejszymi skutkami uzależnienia. Osoby z tym typem często zaczynają pić w późniejszym wieku i są mniej podatne na czynniki genetyczne lub środowiskowe związane z uzależnieniem.

• Późny początek: Problemy z alkoholem zaczynają się zwykle w wieku dorosłym, często po 25. roku życia.
• Lepsze funkcjonowanie społeczne: Osoby z Typem A zazwyczaj utrzymują stabilne życie zawodowe i rodzinne.
• Mniej intensywne objawy: Rzadziej występują poważne objawy zespołu abstynencyjnego czy utraty kontroli nad ilością spożywanego alkoholu.
• Brak współwystępowania innych zaburzeń: Mniejsza skłonność do depresji, lęków czy innych problemów psychicznych.

Typ B – Zaawansowana forma uzależnienia

Typ B to bardziej zaawansowana i destrukcyjna forma alkoholizmu, która wiąże się z wcześniejszym początkiem problemów z alkoholem oraz częstym współwystępowaniem zaburzeń psychicznych i somatycznych.

• Wczesny początek: Problemy z alkoholem pojawiają się już w okresie młodości lub wczesnej dorosłości, często przed 25. rokiem życia.
• Poważniejsze skutki: Silniejsze uzależnienie fizyczne i psychiczne, trudności z kontrolą spożycia alkoholu oraz poważniejsze objawy zespołu abstynencyjnego.
• Problemy psychiczne: Częste współwystępowanie depresji, zaburzeń lękowych, PTSD lub innych problemów zdrowotnych.
• Gorsze funkcjonowanie społeczne: Osoby z Typem B częściej tracą pracę, mają problemy rodzinne i społeczne oraz trudności z utrzymaniem relacji.
• Genetyka i środowisko: Wyższa podatność na uzależnienie wynikająca z czynników dziedzicznych i stresujących wydarzeń życiowych.

Typy alkoholizmu według WHO (ICD-11)

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w klasyfikacji chorób ICD-11 definiuje alkoholizm jako zaburzenie związane z używaniem alkoholu, podzielone na różne kategorie w zależności od stopnia nasilenia problemu. Ta klasyfikacja koncentruje się na wpływie alkoholu na zdrowie, życie codzienne i funkcjonowanie społeczne.

• Łagodne zaburzenie używania alkoholu – Sporadyczne trudności z kontrolą spożycia, okazjonalne problemy zdrowotne lub społeczne, brak istotnego wpływu na funkcjonowanie.
• Umiarkowane zaburzenie używania alkoholu – Rosnąca tolerancja, negatywny wpływ na życie zawodowe i osobiste, początki problemów zdrowotnych i psychicznych.
• Ciężkie zaburzenie używania alkoholu – Pełne uzależnienie, występowanie objawów abstynencyjnych, poważne skutki zdrowotne i społeczne, wyraźne zaburzenie codziennego funkcjonowania.

Klasyfikacja WHO podkreśla, że alkoholizm nie jest jednorodną chorobą, a każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia. Od łagodnych form zaburzenia, które można kontrolować poprzez edukację i wsparcie psychologiczne, po ciężkie uzależnienie wymagające kompleksowego leczenia, każdy etap problemu wymaga profesjonalnej interwencji.

Typy alkoholizmu według wzorców picia

Analizowanie alkoholizmu przez pryzmat wzorców picia pozwala zrozumieć, jak różne nawyki związane z konsumpcją alkoholu wpływają na rozwój uzależnienia i jego skutki. Tego rodzaju klasyfikacja jest szczególnie przydatna w ocenie stopnia uzależnienia i dostosowaniu terapii.

• Codzienny: Regularne, codzienne spożywanie alkoholu w niewielkich ilościach, prowadzące do fizycznego uzależnienia i objawów abstynencyjnych.
• Ciągły: Intensywne picie przez dłuższe okresy (ciągi alkoholowe), przerywane krótkimi fazami abstynencji, skutkujące wyniszczeniem organizmu.
• Epizodyczny (sytuacyjny): Spożywanie alkoholu w określonych sytuacjach (np. stres, imprezy), stopniowo prowadzące do uzależnienia psychicznego.
• Weekendowy: Intensywne picie w weekendy lub dni wolne, często bagatelizowane, ale z czasem prowadzące do uzależnienia.
• Okazjonalny: Picie wyłącznie przy okazjach towarzyskich, które może przekształcić się w bardziej regularny nawyk.
• Kompulsywny: Silna, nagła potrzeba spożycia alkoholu, wskazująca na zaawansowane uzależnienie fizyczne i psychiczne.

Nie zwlekaj i zgłoś się na leczenie

Alkoholizm to złożona choroba, która przybiera różne formy w zależności od wzorców picia, motywacji oraz stopnia uzależnienia. Klasyfikacje, takie jak te opracowane przez Jellinka, Babora i Hausera czy WHO, pozwalają lepiej zrozumieć specyfikę problemu i dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta. Niezależnie od typu alkoholizmu, wspólnym mianownikiem jest destrukcyjny wpływ na zdrowie fizyczne, psychiczne oraz życie społeczne. Im wcześniej problem zostanie rozpoznany, tym większe szanse na skuteczne leczenie. Walka z alkoholizmem wymaga odwagi, ale jest możliwa dzięki profesjonalnemu wsparciu. W Ośrodku Leczenia Uzależnień OAZA oferujemy kompleksową pomoc dla osób zmagających się z uzależnieniem – od diagnozy, przez detoksykację, aż po indywidualne i grupowe terapie wspierające powrót do życia wolnego od alkoholu. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z problemem alkoholowym, nie zwlekaj. Każdy krok w kierunku leczenia to szansa na odzyskanie zdrowia, relacji i równowagi życiowej. Skontaktuj się z nami – razem możemy wygrać tę walkę.