Zespół FAS – co to jest?

W społeczeństwie powszechne jest stwierdzenie, że kieliszek czerwonego wina czy szklanka piwa nie zaszkodzi kobiecie w ciąży. Niestety jest to błędne przekonanie, gdyż zdaniem naukowców nawet niewielka ilość alkoholu może przyczynić się do wystąpienia zespołu FAS. Etanol przedostający się przez łożysko przenika do tkanki nerwowej i niekorzystnie działa na układ nerwowy rozwijającego się dziecka. Czym dokładnie jest płodowy zespół alkoholowy i czy istnieje skuteczny sposób jego leczenia? Dlaczego alkoholizm u kobiet w ciąży jest tak niebezpieczny? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań zawarliśmy w poniższym tekście.

Płodowy zespół alkoholowy

Alkohol wypijany przez matkę w trakcie ciąży może znacząco spowolnić rozwój dziecka, spowodować nieuleczalne zaburzenia, a nawet wywołać przedwczesny poród. Mianem płodowego zespołu alkoholowego (FAS) określa się wrodzone wady fizyczne i psychiczne, które powstały na skutek ekspozycji płodu na etanol. Do ich wystąpienia wystarczy już niewielka ilość trunku, gdyż według przeprowadzonych badań nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu, która może być spożywana przez kobietę spodziewającą się potomstwa.

Najbardziej charakterystyczne cechy występujące u dzieci z płodowym zespołem alkoholowym to:

• niska masa urodzeniowa,


• mikrocefalia (małogłowie),


• zniekształcenia twarzy,


• wady w budowie ucha,


• słabo rozwinięte funkcje motoryczne,


• malformacje naczyniowe,


• zaburzenia pracy serca, wątroby, nerek.

Dziecko z zespołem FAS – rozpoznanie

Alkohol jest substancją toksyczną, która po trafieniu do organizmu ciężarnej przedostaje się przez łożysko do krwioobiegu płodu. Spożywany regularnie nawet w niedużych dawkach może zahamować prawidłowy rozwój dziecka i w poważny sposób uszkodzić jego ośrodkowy układ nerwowy. Alkoholizm u kobiet w ciąży często przekłada się na anomalie w obrębie twarzy przejawiające się między innymi wąską górną wargą, wygładzoną rynną nosową, nisko osadzonymi uszami oraz opadającymi powiekami. Znacznie poważniejszy problem stanowią dysfunkcje mózgu oraz uszkodzenia płata czołowego, które wiążą się z obniżeniem poziomu funkcjonowania umysłowego w późniejszym wieku. Dzieci, u których rozpoznano płodowy zespół alkoholowy, charakteryzuje obniżona pamięć operacyjna oraz słaba umiejętność przyswajania wiedzy. Zmiany w tkance nerwowej często są przyczyną trudności w uczeniu się oraz zaburzeń zachowania.

Leczenie zespołu FAS – czy jest możliwe?

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że prenatalny wpływ alkoholu w wielu przypadkach pozostaje niezauważony aż do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia. Stosowane w diagnostyce tej choroby testy rozwojowe nie zawsze są wystarczająco czułe, aby wykryć wszystkie nieprawidłowości spowodowane przez alkoholizm matki. W rozpoznaniu zaburzeń powinno uczestniczyć wielu specjalistów. Poza pediatrą dziecko musi zostać zbadane przez neurologa, kardiologa oraz psychologa. Jeśli chodzi o leczenie alkoholowego zespołu płodowego, powinno się je ustalać indywidualnie dla każdego małego pacjenta. Maluchy z tym zaburzeniem zwykle wymagają rehabilitacji ruchowej, zajęć logopedycznych oraz stałej opieki neurologicznej.

FAS w dorosłym życiu

Z badań przeprowadzonych przez naukowców na przestrzeni ostatnich lat wyraźnie wynika, że alkohol zaburza rozwój płodu na wiele sposobów. Jednym z najczęstszych problemów osób z płodowym zespołem alkoholowym jest nadpobudliwość, która stanowi rezultat uszkodzenia płata czołowego, podwzgórza oraz wzgórza. Takie jednostki bardzo łatwo wpadają w furię i są impulsywne, co utrudnia im przystosowanie się do środowiska. FAS nierzadko wiąże się także z niestabilnością emocjonalną, która objawia się popadaniem w skrajne nastroje, a także częstym doświadczaniem smutku, frustracji i przygnębienia.

Wyjdź z nałogu i chroń swoje nienarodzone dziecko

Płodowy zespół alkoholowy jest chorobą nieuleczalną, ale można skutecznie zapobiegać jego wystąpieniu. Poza propagowaniem wiedzy o FAS ważne jest, aby nauczyć się rozpoznawać alkoholizm i jak najwcześniej wdrażać leczenie, co jest szczególnie istotne w przypadku kobiet w ciąży. Specjaliści z prywatnego ośrodka leczenia Uzależnień OAZA obejmują wsparciem osoby uzależnione od alkoholu, które pragną wrócić do życia bez konieczności sięgania po używki. Prywatna terapia uzależnień to również odpowiednie rozwiązanie dla przyszłych mam, które nie potrafią samodzielnie odstawić alkoholu na czas ciąży.