Alkoholizm genetycznie uwarunkowany

Istnieje sporo teorii dotyczących nie tylko sposobów leczenia alkoholizmu, ale również przyczyn występowania nałogu. Wiele osób uważa, że alkoholizm jest uwarunkowany genetycznie. Czy teza znajduje potwierdzenie w nauce?

Badania nad alkoholizmem

Alkoholizm to nałóg złożony od lat będący przedmiotem badań naukowców. Ekspertów interesują przede wszystkim takie zagadnienia, jak przebieg choroby alkoholowej, konsekwencje nadmiernego picia, sposoby zapobiegania problemowi oraz oczywiście powody, dla których dochodzi do występowania tego nałogu. Dzięki wynikom takich badań leczenie alkoholizmu jest skuteczniejsze. Według większości specjalistów przyczyny uzależnienia mają głównie psychospołeczny charakter, a biochemia i genetyka odgrywają drugorzędną rolę.

Alkoholizm na przestrzeni lat

Podejście do alkoholizmu zmieniało się w miarę pojawiania się nowych odkryć. Jeszcze na początku ubiegłego wieku ten nałóg uznawano za „moralne zaburzenie”. Dopiero w latach 60. alkoholizm oficjalnie trafił na listę chorób. Uznano go za przypadłość, której towarzyszą objawy takie jak: brak kontroli nad spożywaniem alkoholu, występowanie innych chorób spowodowanych przez nałóg oraz przedwczesna śmierć w przypadku braku leczenia. Wtedy też Elvin M. Jellinek wyznaczył takie odmiany alkoholizmu jak:

• Alfa – nałóg jest uwarunkowany wyłącznie poprzez czynniki psychologiczne. Osoba uzależniona sięga po alkohol, aby dodać sobie pewności siebie, zapomnieć o rzeczywistości, bólu psychicznym lub fizycznym. Przy tej odmianie alkoholizmu napoje wysokoprocentowe są traktowane jako sposób radzenia sobie ze stresem. Cechy charakterystyczne tej wersji choroby alkoholowej to przesadzanie z ilością pitego alkoholu oraz spożywanie go w nieodpowiednich sytuacjach. Z czasem ten rodzaj uzależnienia może przemienić się w typ Gamma


• Beta – przyczyny uzależnienia mają charakter społeczny. Zależą od środowiska, w jakim dana osoba przebywa na co dzień, w szczególności od obowiązujących w nim obyczajów i norm. Warto dodać, że zarówno alkoholizm typu beta, jak i alfa, nie objawia się pełną utratą kontroli nad spożywaniem alkoholu


• Gamma – najbardziej klasyczna, stereotypowa odmiana choroby alkoholowej, w której następuje przejście od uzależnienia psychologicznego do fizjologicznego. Nałóg przejmuje całkowitą kontrolę nad alkoholikiem i jego postępowaniem. Organizm reaguje na odstawienie alkoholu poprzez tzw. zespół abstynencyjny, do którego objawów należy drżenie ciała, drgawki, potliwość, nudności, zwiększenie pulsu czy padaczka


• Delta – charakteryzuje się tym, że w organizmie przez długi czas jest utrzymywana stała ilość alkoholu. Alkoholizm typu Delta dotyka osoby, które mieszkają w krajach, gdzie alkohol jest spożywany w małych dawkach, za to codziennie, na przykład w postaci jednego lub dwóch kieliszków wina wypitych do obiadu


• Epsilon – okresowe upijanie się, jakie występuje u osób umiejących wstrzymać się od picia alkoholu nawet przez bardzo długi czas. Powody występowania tej formy alkoholizmu nie są do końca znane

Co wpływa na występowanie alkoholizmu?

Zgodnie z powyższą klasyfikacją uzależnienie od alkoholu ma różnorakie podłoże. Największe znaczenie zdają się mieć czynniki psychiczne, w tym sposób radzenia sobie ze stresem lub niepewnością. Przyczyna może również tkwić w innych chorobach. Nadużywanie alkoholu jest nierzadko spowodowane kwestiami społecznymi, czyli wpływem rodziny oraz znajomych. Czy można jednak powiedzieć, że alkoholizm jest genetycznie uwarunkowany? Specjaliści są zgodni co do tego, że choć choroba alkoholowa nie jest wrodzona, to istnieją pewne predyspozycje genetyczne, które sprzyjają jej występowaniu albo wręcz przeciwnie – zmniejszają chęć spożywania napojów wysokoprocentowych.

Genetycznie uwarunkowany alkoholizm – dowody

Badacze z uniwersytetu w Portland dowiedli, że dużą rolę w rozwoju tego uzależnienia odgrywa białko CRF. Odpowiada ono za wydzielanie substancji znanej jako kortykotropina. Testy przeprowadzone na myszach pokazały, że zablokowanie tego receptora zwiększyło odporność na oddziaływanie alkoholu. Z kolei polski zespół badaczy dowiódł istnienia relacji pomiędzy piciem alkoholu a genem FTO, który odpowiada za skłonności do nadwagi. Osoby posiadające ten gen okazały są bardziej odporne na rozwój nałogu. Ciekawy przypadek stanowią mieszkańcy Azji, u których nawet niewielka ilość alkoholu powoduje nieprzyjemne konsekwencje takie jak zwiększenie tętna, nudności czy ból głowy, co zniechęca ich do sięgania po napoje wysokoprocentowe. Taka reakcja jest również uzależniona od występowania określonego genu.