Nałóg czy uzależnienie? Poznaj różnice!

W codziennym języku terminy „nałóg” i „uzależnienie” często są używane zamiennie, choć w rzeczywistości oznaczają coś innego. W tym artykule wyjaśniamy, czym się różnią, kiedy można mówić o uzależnieniu, a kiedy „tylko” o nałogu oraz kiedy warto zgłosić się po pomoc do specjalisty lub zamkniętego ośrodka leczenia uzależnień.

Czym jest nałóg?

Nałóg to powtarzalny, szkodliwy nawyk, który może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji – zarówno dla osoby uzależnionej, jak i jej otoczenia. Choć wiąże się z przymusem wykonywania określonej czynności lub zażywania substancji, to jednak nałogowiec zwykle ma jeszcze świadomość tego, co robi, i w pewnym stopniu potrafi nad sobą zapanować. Sięga po używki w chwilach stresu, lęku, niepewności – np. by się „rozluźnić” lub „odciąć od rzeczywistości”.

Psychologowie podkreślają, że nałóg może być wynikiem błędnych mechanizmów radzenia sobie z emocjami, ale nie jest jeszcze pełnoobjawową chorobą. Powtarzane nawyki mogą jednak z czasem przekształcić się w uzależnienie – zwłaszcza u osób młodych, zagubionych, chcących dopasować się do otoczenia lub odreagować trudne doświadczenia.

Uzależnienie – stan chorobowy

W odróżnieniu od nałogu, uzależnienie to już rozpoznana choroba, której podłoże może być genetyczne, środowiskowe lub psychospołeczne. Charakteryzuje się utratą kontroli i obecnością objawów takich jak:

• przymusowe sięganie po daną substancję lub wykonywanie danej czynności,
• brak kontroli nad jej ilością i częstotliwością,
• objawy abstynencyjne po odstawieniu,
• zmieniona tolerancja organizmu,
• rezygnacja z innych aktywności i obowiązków.

Uzależnić można się niemal od wszystkiego: alkoholu, narkotyków, jedzenia, zakupów, gier, internetu, pracy czy seksu. Wspólnym mianownikiem jest to, że dana czynność lub substancja zaczyna dominować nad życiem i relacjami osoby uzależnionej.

Gdzie przebiega granica?

Nałóg może być początkiem uzależnienia, ale nie każde uzależnienie zaczyna się od nałogu. Osoba popadająca w nałóg zwykle ma świadomość negatywnych skutków swoich działań. W przypadku uzależnienia traci kontrolę – a choroba pogłębia się z czasem, niezależnie od woli chorego.

Z tego powodu psychoterapeuci zalecają, by leczenie rozpocząć już na etapie nałogu – zanim dojdzie do całkowitego podporządkowania życia potrzebie zażywania lub powtarzania konkretnej czynności.

Czy nałóg zmienia osobowość?

Osoby uzależnione często nie potrafią rozpoznawać ani wyrażać własnych emocji. Wypierają strach, potrzebę miłości czy akceptacji, maskując je gniewem i obojętnością. Z czasem oddalają się od bliskich, popadają w izolację, tracą kontakt ze sobą i światem.

Nałóg staje się narzędziem do regulacji emocji, choć w rzeczywistości nasila wewnętrzne konflikty. Człowiek w takim stanie przekonuje sam siebie, że sięga po używki „z powodu problemów”, nie widząc, że to właśnie uzależnienie te problemy pogłębia.

Czy osobowość uzależnionych jest inna?

Wiele osób zastanawia się, czy istnieje coś takiego jak „osobowość nałogowa”. Współczesna psychologia odchodzi od tego uproszczenia. Choć niektóre cechy (np. impulsywność, potrzeba akceptacji, niska odporność na stres) mogą sprzyjać ryzykownym zachowaniom, nie da się jednoznacznie stwierdzić, że dana osoba „z charakteru” będzie uzależniona.

Terapeuci podkreślają, że skuteczne leczenie uzależnień wymaga indywidualnego podejścia – z uwzględnieniem historii życia, relacji, przeżyć i mechanizmów obronnych danej osoby.

Zaburzenia psychiczne a nałóg

U osób z rozpoznanymi zaburzeniami psychicznymi (np. depresją, OCD, zaburzeniami lękowymi) ryzyko rozwoju uzależnienia bywa wyższe – zwłaszcza gdy stosowane są leki psychotropowe. Alkohol i inne używki mogą zaburzać ich działanie, nasilać objawy choroby, a nawet prowadzić do stanów zagrażających życiu.

Dlatego u pacjentów psychiatrycznych szczególnie ważna jest ostrożność – a najlepiej całkowita abstynencja.

Leczenie uzależnienia – proces zmiany

Wyjście z uzależnienia to proces długotrwały, ale możliwy. Najczęściej jego początkiem jest kontakt z terapeutą. Leczenie w ośrodku odwykowym – indywidualne lub grupowe – pozwala odbudować samoświadomość, poczucie wartości i nauczyć się życia w trzeźwości.

W trakcie terapii zachodzą też zmiany w osobowości. Osoba wychodząca z uzależnienia często staje się bardziej wyciszona, ostrożna emocjonalnie, może unikać bodźców kojarzących się z nałogiem. To naturalna reakcja – a nie powód do niepokoju czy odrzucenia.

Bliscy powinni wykazać zrozumienie i otwartość. Po terapii warto dać sobie czas na wzajemne „poznanie się na nowo”.

Ośrodek Oaza – skuteczna pomoc w walce z nałogiem

Bez względu na to, czy mówimy o uzależnieniu od alkoholu, narkotyków, gier, zakupów czy internetu – każda forma nałogu ogranicza wolność człowieka i zaburza jego życie. Samodzielne uporanie się z problemem bywa bardzo trudne, dlatego warto sięgnąć po profesjonalną pomoc.

Ośrodek Leczenia Uzależnień Oaza oferuje kompleksową terapię, opartą na dyskrecji, empatii i skutecznych metodach. Pomagamy pacjentom odzyskać kontrolę nad życiem, odnaleźć wewnętrzny spokój i odbudować relacje z bliskimi.