Uzależnienie od opioidów – objawy, skutki i leczenie
31.01.2025

Opioidy to jedne z najsilniejszych środków przeciwbólowych stosowanych w medycynie. Choć skutecznie łagodzą ból, ich długotrwałe stosowanie niesie za sobą ogromne ryzyko uzależnienia. Wiele osób zaczyna je przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza, nie zdając sobie sprawy, jak łatwo organizm przyzwyczaja się do ich działania. Z czasem dawki muszą być coraz większe, a przerwanie stosowania prowadzi do bolesnych objawów odstawienia.
Uzależnienie od opioidów to problem, który dotyka zarówno pacjentów po operacjach, osoby przewlekle chore, jak i tych, którzy sięgają po substancje takie jak heroina czy fentanyl. Jest to jeden z najtrudniejszych do pokonania nałogów, który bez specjalistycznej pomocy często prowadzi do wyniszczenia organizmu, utraty kontroli nad życiem, a nawet śmierci. W dalszej części artykułu omówimy, jak działają opioidy, jakie są objawy uzależnienia oraz jak skutecznie podjąć walkę z tym niebezpiecznym nałogiem.
Czym są opioidy i jak działają?
Opioidy to grupa substancji o silnym działaniu przeciwbólowym, które oddziałują na receptory opioidowe w mózgu i rdzeniu kręgowym. Stosowane są zarówno w leczeniu bólu ostrego (np. po operacjach) jak i przewlekłego (np. w chorobach nowotworowych). Do najczęściej używanych opioidów należą:
- Morfina – jeden z najsilniejszych leków przeciwbólowych stosowanych w szpitalach,
- Fentanyl – nawet kilkadziesiąt razy silniejszy od morfiny, dostępny w formie plastrów i zastrzyków,
- Oksykodon – stosowany w leczeniu bólu przewlekłego, często w formie tabletek,
- Tramadol – słabszy opioid, często przepisywany na umiarkowany ból,
- Heroina – nielegalna substancja opioidowa, często stosowana przez osoby uzależnione.
Mechanizm działania opioidów
Opioidy blokują odczuwanie bólu, ale także wywołują uczucie euforii i odprężenia. To właśnie ten efekt sprawia, że są one tak uzależniające. Długotrwałe stosowanie prowadzi do wzrostu tolerancji – organizm zaczyna wymagać coraz większych dawek, aby osiągnąć ten sam efekt. Z kolei nagłe odstawienie powoduje silny zespół abstynencyjny, co sprawia, że wiele osób wraca do zażywania opioidów, pogłębiając uzależnienie.
Objawy uzależnienia od opioidów
Uzależnienie od opioidów rozwija się stopniowo, a pierwsze sygnały mogą być łatwe do przeoczenia. Osoby przyjmujące te substancje początkowo odczuwają ulgę i odprężenie, jednak z czasem organizm zaczyna domagać się coraz większych dawek, a ich brak wywołuje silne objawy abstynencyjne.
Fizyczne objawy uzależnienia:
- Zwężone źrenice, nawet w ciemnym otoczeniu,
- Senność i spowolnienie reakcji,
- Osłabienie mięśni, trudności w poruszaniu się,
- Spowolniony oddech, co może prowadzić do niewydolności oddechowej,
- Zaparcia i problemy trawienne,
- Nadmierne pocenie się, dreszcze, niekontrolowane drżenie rąk.
Psychiczne i emocjonalne symptomy:
- Silna potrzeba zażywania opioidu pomimo negatywnych konsekwencji,
- Wahania nastroju, drażliwość, niepokój,
- Apatia, brak motywacji do działania,
- Problemy z koncentracją i zapamiętywaniem,
- Występowanie stanów depresyjnych, myśli samobójczych.
Skutki społeczne
Uzależnienie od opioidów stopniowo niszczy relacje z rodziną i przyjaciółmi. Osoba uzależniona coraz bardziej wycofuje się z życia społecznego, unika kontaktów i zaniedbuje swoje obowiązki. W rodzinie pojawiają się konflikty – bliscy dostrzegają problem i próbują interweniować, co często prowadzi do kłótni, agresji i dalszej izolacji osoby uzależnionej. W życiu zawodowym nałóg skutkuje spadkiem efektywności, częstymi nieobecnościami i w konsekwencji utratą pracy. Problemy finansowe narastają wraz z koniecznością zdobywania coraz większych ilości substancji, a w wielu przypadkach prowadzą do zadłużenia lub działań niezgodnych z prawem. Gdy uzależnienie przejmuje całkowitą kontrolę nad życiem, osoba traci więzi społeczne i staje się coraz bardziej odizolowana, a powrót do normalnego funkcjonowania staje się wyjątkowo trudny.
Największym zagrożeniem jest jednak przedawkowanie. W wyniku długotrwałego zażywania opioidów tolerancja organizmu wzrasta, co skłania do przyjmowania coraz większych dawek. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak łatwo przekroczyć granicę bezpieczeństwa, co może prowadzić do zatrzymania oddechu i śmierci. Dlatego podjęcie leczenia jest kluczowe, by uniknąć tragicznych konsekwencji.
Leczenie uzależnienia od opioidów
Samodzielne próby odstawienia często kończą się niepowodzeniem z powodu bolesnych objawów zespołu abstynencyjnego i silnego głodu narkotykowego. Dlatego skuteczna terapia wymaga kompleksowego podejścia, łączącego detoksykację, farmakoterapię oraz psychoterapię.
Proces odstawienia opioidów wiąże się z wystąpieniem nieprzyjemnych objawów, takich jak bóle mięśni, bezsenność, silny niepokój, nudności i przyspieszona akcja serca. Detoksykacja powinna odbywać się pod opieką lekarzy, którzy mogą zastosować odpowiednie leki łagodzące te symptomy oraz stopniowe zmniejszanie dawek w celu ograniczenia szoku dla organizmu.
Przeczytaj także:
Farmakoterapia – wsparcie w leczeniu
Leczenie farmakologiczne odgrywa kluczową rolę w terapii uzależnienia od opioidów. Stosuje się substancje zastępcze, które redukują głód narkotykowy i pomagają utrzymać abstynencję. Najczęściej wykorzystywane leki to:
- Metadon – opioid o przedłużonym działaniu, który pozwala na kontrolowane ograniczanie uzależnienia bez wywoływania euforii,
- Buprenorfina – substancja częściowo blokująca receptory opioidowe, dzięki czemu zmniejsza głód i osłabia działanie innych opioidów,
- Naltrekson – antagonista opioidowy, który blokuje działanie opioidów i zapobiega odczuwaniu euforii po ich zażyciu.
Farmakoterapia nie jest jednak wystarczająca do pełnego powrotu do zdrowia – kluczową rolę odgrywa także psychoterapia i wsparcie terapeutyczne.
Wsparcie profesjonalnego ośrodka leczenia uzależnień
Praca z terapeutą pomaga osobom uzależnionym zrozumieć mechanizmy swojego nałogu, nauczyć się radzenia sobie z emocjami oraz znaleźć alternatywne sposoby rozwiązywania problemów bez sięgania po opioidy. Stosuje się zarówno terapię indywidualną, jak i grupową. W wielu przypadkach skuteczne okazują się również programy oparte na modelu 12 kroków, które pomagają utrzymać abstynencję w długim okresie.
Największe szanse na wyjście z uzależnienia daje leczenie w wyspecjalizowanej placówce, gdzie pacjent może liczyć na indywidualnie dobrany program terapeutyczny. Ośrodek Oaza oferuje kompleksową pomoc w walce z uzależnieniem od opioidów – od detoksykacji, przez farmakoterapię, aż po intensywną terapię psychologiczną. Pobyt w ośrodku pozwala na przerwanie destrukcyjnego cyklu nałogu i daje szansę na odzyskanie kontroli nad własnym życiem.
Pokonanie uzależnienia jest możliwe, ale wymaga profesjonalnego wsparcia i determinacji. Im szybciej podjęte zostanie leczenie, tym większa szansa na trwałą abstynencję i powrót do zdrowia. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z uzależnieniem od opioidów, nie czekaj – skontaktuj się z Ośrodkiem Oaza i zrób pierwszy krok w stronę nowego życia.