Jak rozpoznać, czy ktoś zażywa narkotyki?

Podejrzewasz, że Twój bliski zmaga się z uzależnieniem od narkotyków? Poznaj objawy, które mogą świadczyć o tym problemie, i dowiedz się, jak możesz pomóc.

Intensywne tempo życia, stres i łatwa dostępność substancji psychoaktywnych sprawiają, że problem uzależnień dotyka coraz więcej osób, niezależnie od wieku czy statusu społecznego. Niestety, wczesne objawy narkomanii często bywają subtelne i łatwe do przeoczenia. Co więcej, każdy człowiek jest inny, a reakcja organizmu na substancje psychoaktywne może się różnić. Jakie symptomy powinny wzbudzić Twoją czujność?

Narkomania – choroba cywilizacyjna XXI wieku

Narkomania to choroba charakteryzująca się przymusem zażywania substancji psychoaktywnych, które działają toksycznie na układ nerwowy. Ich regularne przyjmowanie prowadzi do zmian w funkcjonowaniu mózgu i całego organizmu, a próby odstawienia skutkują nieprzyjemnymi objawami abstynencyjnymi. Uzależnienie od narkotyków ma wpływ nie tylko na zdrowie fizyczne i psychiczne osoby uzależnionej, ale także na jej relacje społeczne i codzienne funkcjonowanie. Jest to złożony problem, który zawsze wymaga kompleksowego leczenia w specjalistycznym ośrodku.

Najczęstsze objawy uzależnienia od narkotyków – na co zwrócić uwagę?

Rozpoznanie uzależnienia bywa trudne, ponieważ istnieje wiele rodzajów narkotyków, a każdy z nich inaczej oddziałuje na organizm. Mimo to istnieją pewne uniwersalne sygnały, które powinny wzbudzić Twoją czujność. Zwróć uwagę na objawy fizyczne, zmiany w zachowaniu, problemy emocjonalne oraz dowody świadczące o zażywaniu substancji.

Objawy fizyczne i zmiany w wyglądzie

Osoba zażywająca narkotyki może wykazywać szereg zmian w wyglądzie. Oczy często są zaczerwienione, a spojówki przekrwione. To szczególnie widoczne, podobnie jak nienaturalnie wyglądające źrenice, które mogą być:

• rozszerzone (np. po marihuanie, LSD czy amfetaminie)
• zwężone, szpilkowate (charakterystyczne dla opioidów)

Skóra bywa sucha, odwodniona i ziemista. W zaawansowanym stadium uzależnienia szczególnie widoczne mogą być ślady po wkłuciach (tzw. „tory” lub blizny) w miejscach iniekcji, takich jak ramiona, przedramiona, dłonie, szyja czy pachwiny. Wiele narkotyków wpływa na ośrodek głodu i sytości, co często prowadzi do znacznego spadku wagi lub, rzadziej, do jej wzrostu. Zauważalna może być także zaniedbana higiena osobista, niechlujny wygląd i brak dbałości o strój. Dodatkowo, pojawiają się częste infekcje, spadek odporności, ogólne osłabienie i ciągłe zmęczenie. Mogą wystąpić również problemy z górnymi drogami oddechowymi, takie jak utrzymujący się katar czy krwawienia z nosa, szczególnie po substancjach wciąganych. Jama ustna również może zdradzać objawy – problemy z zębami, stany zapalne dziąseł czy nieświeży oddech.

Zmiany w zachowaniu i sposobie bycia

Jednymi z pierwszych sygnałów są nagłe i intensywne wahania nastroju – od stanów euforii, nadpobudliwości, gadatliwości i zwiększonej aktywności, po głębokie stany depresyjne, apatię, rozdrażnienie, lęk i złość. Osoba uzależniona często zaczyna się izolować od otoczenia, wycofując się z kontaktów z rodziną i dawnych znajomych, szukając towarzystwa nowych, często wątpliwych znajomych. Prowadzi to do zaniedbywania obowiązków w szkole czy pracy, spadku wyników i utraty zainteresowań. Charakterystyczne stają się kłamstwa i tajemniczość; osoba uzależniona unika rozmów o swoim życiu, ukrywa miejsca i działania. Problemy finansowe często wymuszają kradzieże, oszustwa czy konflikty z prawem. W sferze poznawczej mogą pojawić się trudności z koncentracją i pamięcią, a także zmiana rytmu dobowego, objawiająca się bezsennością w nocy i nadmierną sennością w ciągu dnia.

Problemy emocjonalne i psychiczne

Uzależnienie silnie wpływa na stan psychiczny. Pojawiają się długotrwały smutek, poczucie beznadziei, napady paniki, niepokój, a nawet myśli samobójcze. W zaawansowanym stadium, szczególnie po silnych substancjach, mogą wystąpić zaburzenia psychotyczne, takie jak urojenia, omamy słuchowe i wzrokowe, czy paranoja. Osoba uzależniona stopniowo traci kontrolę nad własnym postępowaniem, staje się impulsywna i ma trudności z podejmowaniem racjonalnych decyzji. Często towarzyszy temu zwiększona drażliwość, wybuchy gniewu i agresywne zachowania, zwłaszcza gdy brakuje dostępu do narkotyków.

Dowody na zażywanie substancji

Najbardziej oczywistymi sygnałami są przedmioty związane z narkotykami – fajki, bibułki, strzykawki, igły, małe woreczki z proszkiem lub suszem, a także puste opakowania po lekach bez recepty używanych jako substytuty. Często wyczuwalny jest charakterystyczny zapach (np. marihuany) na ubraniach, w pokoju czy w samochodzie. Zauważalne staje się także znikanie pieniędzy lub wartościowych przedmiotów z domu. Osoba uzależniona nieustannie wymyśla wymówki, aby uzasadnić swoje nietypowe zachowanie, częste spóźnienia czy nagłe wyjścia.

Co zrobić, gdy podejrzewasz narkomanię?

Pamiętaj, że wczesna interwencja zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Jeśli podejrzewasz, że Twój bliski zmaga się z uzależnieniem, nie bagatelizuj problemu.

1. Spokojna i rzeczowa rozmowa: Wybierz odpowiedni moment na rozmowę. Wyraź swoje obawy w sposób spokojny i empatyczny, unikając oskarżeń i osądzania. Skup się na faktach i swoich odczuciach.
2. Unikaj konfrontacji i kontroli: Agresja i próby kontroli mogą przynieść odwrotny skutek, prowadząc do jeszcze większego zamknięcia się osoby uzależnionej.
3. Wsparcie, nie pobłażanie: Pamiętaj, że uzależnienie to choroba. Oferuj wsparcie, ale jednocześnie stawiaj granice i nie pozwól, aby uzależnienie wpływało destrukcyjnie na Twoje życie.
4. Zaufaj specjalistom: Samodzielne próby rozwiązania problemu mogą być nieskuteczne. Warto skonsultować się z psychologiem, terapeutą uzależnień lub lekarzem. Specjaliści pomogą Ci zrozumieć sytuację, doradzić, jak postępować, i wskazać ścieżki leczenia.
5. Motywacja do leczenia: Pamiętaj, że leczenie uzależnienia jest dobrowolne i musi wynikać z wewnętrznej motywacji osoby uzależnionej. Twoim zadaniem jest wspieranie tej motywacji.
6. Dbaj o siebie: Uzależnienie bliskiej osoby jest również bardzo obciążające dla rodziny. Szukaj wsparcia dla siebie – w grupach wsparcia dla rodzin osób uzależnionych lub u psychologa.

Gdzie szukać pomocy?

W Polsce istnieje wiele ośrodków leczenia uzależnień takich jak nasza OAZA, poradni psychologicznych i grup wsparcia, które oferują pomoc zarówno osobom uzależnionym, jak i ich bliskim. Nie wahaj się szukać profesjonalnej pomocy. Im szybciej zostanie podjęta interwencja, tym większe szanse na powrót do zdrowia i normalnego życia.