Podwójna diagnoza, czyli uzależnienie w towarzystwie innego zaburzenia psychicznego

Współwystępowanie choroby psychicznej i uzależnienia od jednego lub kilku środków odurzających jest określane mianem podwójnej diagnozy. Taka sytuacja stanowi duże wyzwanie diagnostyczne dla terapeutów, zwłaszcza że zachowania i objawy u osób z tym zaburzeniem mogą być bardzo różnorodne. Na czym dokładnie polega podwójna patologia i jaki istnieje związek między dwoma diagnozami? Jak przebiega leczenie nałogu występującego w towarzystwie innego zaburzenia psychicznego? Na te i inne pytania odpowiedzi udzielają specjaliści z centrum uzależnień. Sprawdź!

Kilka słów o podwójnej diagnozie

Światowa Organizacja Zdrowia określa podwójną diagnozę jako współwystępowanie u tej samej jednostki zaburzenia wynikającego z przyjmowania substancji psychotropowej i innego schorzenia natury psychoaktywnej. Z kolei zdaniem Biura ds. Narkotyków i Przestępczości Organizacji Narodów Zjednoczonych osoba z podwójną diagnozą to pacjent, u którego stwierdzono problem z nadużywaniem alkoholu lub narkotyków poza innymi przypadłościami o charakterze choroby psychicznej. W skrócie, zjawisko to można określić jako czasowe współistnienie dwóch lub więcej rodzajów zaburzeń psychicznych bądź osobowościowych, z których jedno dotyczy uzależnienia od środka toksycznego.

Związek pomiędzy zaburzeniem psychicznym a uzależnieniem

U niektórych pacjentów trafiających do centrum uzależnień zaburzenia psychiczne występują przed pojawieniem się nałogu. Zdaniem psychoterapeutów schorzenia związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem psychiki mogą zwiększać podatność na uzależnienie od alkoholu, narkotyków, leków itp. Jednak trzeba podkreślić, że mogą być one także potęgowane przez długotrwałe i systematyczne zażywanie środków odurzających. Zdarza się również, że sięganie po substancje psychoaktywne stanowi niejako próbę samoleczenia, gdyż pacjent przekonuje się, że przy pomocy używek może złagodzić dokuczliwe objawy takie jak np. zaburzenia lękowe, kłopoty ze snem czy syndrom zagubienia. W ten sposób może poprawiać swoje samopoczucie, jednak jest to złudne i w dłuższej perspektywie bardzo niebezpieczne.

Jak objawia się podwójne zaburzenie?

Jak już zaznaczyliśmy we wstępie, objawy podwójnej diagnozy mogą być bardzo zróżnicowane. Zwykle u pacjentów pojawiają się symptomy charakterystyczne zarówno dla choroby psychicznej, jak i dla uzależnienia. Oprócz nich można zaobserwować wspólne dolegliwości, do których należą:

• niestabilność emocjonalna i obniżenie nastroju,


• długotrwałe zniechęcenie i niemożność odczuwania przyjemności,


• problemy z pamięcią i koncentracją,


• skłonność do impulsywnych, a niekiedy nawet do agresywnych zachowań,


• izolowanie się od rodziny i przyjaciół,


• zwiększająca się tolerancja i potrzeba zażywania coraz większej ilości środka odurzającego,


• niemożność odczuwania przyjemności.

W zaawansowanym stadium u pacjentów z podwójną diagnozą mogą też pojawić się omamy wzrokowe i słuchowe, majaczenie oraz zaburzenia lękowe wynikające z niepokoju o własne zdrowie i życie.

Leczenie i rokowanie

Do tej pory nie opracowano skutecznej metody leczenia podwójnej patologii. Najczęstszą przeszkodą w diagnozowaniu i zwalczaniu tego zaburzenia jest fakt, że daje ono różnorodne objawy, które nie zawsze są właściwie rozpoznawane. Zdarza się, że pacjent przechodzi długą drogę, zanim zostanie postawiona diagnoza. Jeśli chodzi o leczenie, najlepsze efekty przynosi kompleksowa i interdyscyplinarna terapia, która wykorzystuje wiele narzędzi i koncentruje się na różnych aspektach życia chorego. Leczenie powinno być wielokierunkowe i elastyczne, dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Celem postępowania terapeutycznego jest zmotywowanie jednostki do zmiany, poprawienie umiejętności społecznych oraz wytworzenie przekonania o konieczności długotrwałego leczenia. Bardzo ważnym etapem terapii jest też przeciwdziałanie nawrotom, które u osób z podwójną diagnozą zdarzają się znacznie częściej.

Zaufaj specjalistom z prywatnego ośrodka uzależnień

Istnieje wiele zaburzeń psychicznych, które mogą stanowić część podwójnej diagnozy. Leczenie takich pacjentów jest uważane za trudne, dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie problemu i jak najszybsze wdrożenie odpowiednich kroków. Duże znaczenie w powodzeniu terapii ma też psychoedukacja chorych oraz wspierających ich rodzin. Jednym z miejsc, w którym można uzyskać profesjonalną pomoc, jest ośrodek leczenia uzależnień Oaza, który prowadzi terapię zarówno w formie stacjonarnej, jak i ambulatoryjnej.